Κλασική περίοδος (480 - 323 π.Χ.)




Η ακμή της αθηναϊκής δημοκρατίας
Οι Περσικοί πόλεμοι ανέδειξαν μια νέα πολιτική και στρατιωτική δύναμη στον αιγαιακό χώρο, που έμελλε να σφραγίσει με την παρουσία της ολόκληρο τον 5ο αι. π.Χ. Η Αθήνα, εκμεταλλευόμενη το πανελλήνιο κύρος που απέκτησε στον αγώνα εναντίον των Περσών, ανέλαβε κυρίαρχο ρόλο στηνΑ΄ Αθηναϊκή Συμμαχία, το ναυτικό συνασπισμό που ιδρύθηκε το 477 π.Χ. με κέντρο το ιερό νησί της Δήλου και στόχο τη συνέχιση των πολεμικών επιχειρήσεων για την αντιμετώπιση του περσικού κινδύνου. Αρχικά, είχε απλώς ηγετική θέση μεταξύ ισότιμων συμμάχων. Όμως από το 454 π.Χ., όταν το συμμαχικό ταμείο μεταφέρθηκε από τη Δήλο στην Αθήνα, ο παλαιός συνασπισμός άρχισε να παίρνει τη μορφή μιας αθηναϊκής ηγεμονίας. Από το σημείο εκείνο και εξής, η Αθήνα απέκτησε τη δυνατότητα να διαχειρίζεται κατά το δοκούν τις προσόδους της συμμαχίας και να επιβάλει την πολιτική της βούληση στους συμμάχους, όχι σπάνια με βίαιες μεθόδους.

Ο πλούτος που απέφερε η οικειοποίηση του συμμαχικού ταμείου αλλά και η εκμετάλλευση των νέων κοιτασμάτων αργύρου, που ανακαλύφθηκαν στο Λαύριο το 483 π.Χ., σε συνδυασμό με τη σύναψη άτυπης ειρήνης με τους Πέρσες το 449 π.Χ. και την εδραίωση του δημοκρατικού πολιτεύματος συνέβαλαν στο να γνωρίσει η Αθήνα μια περίοδο ανεπανάληπτης άνθησης των τεχνών, των γραμμάτων και της φιλοσοφίας, που άφησε ανεξίτηλα σημάδια στην ιστορία του δυτικού πολιτισμού. Η γλυπτική, η ζωγραφική και η τραγική ποίηση έφθασαν σε αξεπέραστα επίπεδα ωριμότητας και δημιουργικής σύνθεσης. Στην αρχιτεκτονική, το οικοδομικό πρόγραμμα του Περικλή έδωσε μερικούς από τους σπουδαιότερους ναούς της αρχαιότητας, με πιο λαμπρό παράδειγμα τον Παρθενώνα. Στη φιλοσοφία, η ελευθερία σκέψης και δράσης που εξασφάλιζε το δημοκρατικό καθεστώς οδήγησε στη διατύπωση προηγμένων πολιτικών θεωριών με κύριους εκφραστές αρχικά το σοφιστικό κίνημα και, αργότερα, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη.

Διαμάχη με τη Σπάρτη και Πελοποννησιακός Πόλεμος
Ήταν βέβαια αναπόφευκτο ότι, κάποια στιγμή, η τεράστια πολιτική επιρροή της Αθήνας και ο έλεγχος που ασκούσε στο εμπόριο, τόσο με την ανατολική όσο και τη δυτική Μεσόγειο, θα προκαλούσαν την αντίδραση της άλλης μεγάλης δύναμης της εποχής, της Σπάρτης. Μετά από ορισμένες αποτυχημένες προσπάθειες αμφισβήτησης της αθηναϊκής ηγεμονίας τις δεκαετίες του 450 και 440 π.Χ., τελικά το 431 π.Χ. ξέσπασε ο Πελοποννησιακός πόλεμος μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών, που τελείωσε το 404 π.Χ. με σπαρτιατική επικράτηση.

Το δημοκρατικό πολίτευμα δεν καταλύθηκε οριστικά, η Αθήνα, όμως, απώλεσε μεγάλο τμήμα της δύναμής της. Το γεγονός αυτό επέτρεψε όχι μόνο στη νικήτρια Σπάρτη αλλά και σε άλλες μεγάλες πόλεις-κράτη, όπως η Κόρινθος και η Θήβα να εμφανιστούν στο πολιτικό προσκήνιο με αξιώσεις. Το πρώτο μισό του 4ου αι. π.Χ. χαρακτηρίζεται από συνεχή ανταγωνισμό ανάμεσα στις πόλεις αυτές για εξουσία και εδαφικές διεκδικήσεις.

Η άνοδος και επέκταση των Μακεδόνων
Την ίδια στιγμή στη Μακεδονία, απόμακρη περιφέρεια του ελληνικού κόσμου έως τότε, αναπτυσσόταν μια νέα στρατιωτική δύναμη με αρχαϊκότερες πολιτικές δομές, βασισμένες στη μοναρχία. Ο Φίλιππος Β΄, που ανέλαβε το θρόνο το 359 π.Χ., πέτυχε μέσα σε μια δεκαετία (348-338 π.Χ.) με τις εκστρατείες του να αποκτήσει τον έλεγχο ολόκληρου του ελλαδικού χώρου τερματίζοντας τη μακραίωνη πολιτική ανεξαρτησία των ελληνικών πόλεων-κρατών. Ο διάδοχός του Αλέξανδρος συνέχισε το έργο του στρέφοντας όμως την προσοχή του στην Περσία. Από το 336 π.Χ., οπότε ανέλαβε το θρόνο, μέχρι το θάνατό του το 323 π.Χ. κατάφερε να δημιουργήσει μια αχανή αυτοκρατορία με ανεξάντλητους φυσικούς πόρους, που εκτεινόταν από την Μεσόγειο μέχρι το σημερινό Αφγανιστάν. Οι κατακτήσεις αυτές έμελλαν να αλλάξουν αμετάκλητα την ιστορία του αρχαίου κόσμου.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου